NieuwsOverlijden
Hij werkte met Jean-Luc Godard en George Clooney op het grote scherm, met Milo Rau en Guy Cassiers op de Vlaamse podia. Altijd stelde hij zijn zware stem, zijn immense présence en zijn uitzonderlijke talent ten dienste van het verhaal en zijn personages. Met Johan Leysen (73) verliest de Belgische theater-, film- en tv-wereld een van zijn grootste acteurs.
“Ik zie mezelf als een pizzaleverancier. En dan als eentje die zijn werk zo goed mogelijk uitvoert. Ik lever de pizza bij de mensen af: het deeg nog op de juiste temperatuur, nog krokant, de olijfjes liggen op de juiste plaats… Het is heel moeilijk om een grote pizzabezorger te zijn.”
Dat vertelde acteur Johan Leysen in 2015 in deze krant. Voor hem draaide het nooit om de pizzabezorger, altijd om de pizza. Zijn culinaire vergelijking kwam later nog terug in Milo Raus indrukwekkende La reprise: een van de talloze theatervoorstellingen waarin hij schitterde, zonder de aandacht op zich te vestigen. Wie hem interviewde, kwam geen ster tegen, maar een warme, nederige vakman, met een stem vol gravitas en de blinkende ogen van een jongeman. Hij leek te genieten van elk personage dat hij mocht vertolken, elke film die hij mocht maken, elk podium dat hij mocht betreden.
“Dat vind ik een van de prettige dingen aan dit beroep: je moet telkens weer van nul beginnen”, vertelde hij ons ooit. “Elke rol voelt aan als de eerste keer.” Korter samengevat: “Aan ervaring heb je niks.”
Een bescheiden statement voor een acteur met zijn staat van dienst. Het aantal voorstellingen dat hij naar een hoger niveau tilde, is niet te tellen; de kersverse Netflix-film Noise is het 173ste credit op zijn film- en televisie-cv. Al was hij, zoals gewoonlijk, de eerste om zulke cijfers te relativeren. “Als je in een film uit 1982 op de achtergrond een scheet laat, staat dat er ook tussen”, zei hij met de glimlach, en hij gaf ook toe dat niet elke rol even memorabel was. “Soms vind ik het echt tenenkrullend om mezelf nog eens aan het werk te zien.”
Aan hoogtepunten echter geen gebrek. Zijn kleine rol in Je vous salue, Marie, van de Franse grootmeester Jean-Luc Godard, was er een die hem na aan het hart lag, net als zijn rollen in Ei van Danniel Danniel en Felice… Felice… van Peter Delpeut. Maar daar houdt het niet op. Hij speelde in François Ozons Jeune et jolie, in Terrence Malicks A Hidden Life, en speelde hij naast George Clooney in Anton Corbijns The American. Hij acteerde niet alleen in het Nederlands, maar ook in het Engels, in het Duits, in het Frans en in Felice… Felice… zelfs in het Japans.
Karakterkop
Dat internationale succes was niet het resultaat van een uitgekiend carrièreplan. Leysen volgde zijn acteeropleiding aan Studio Herman Teirlinck – “IJdelheid is het woord niet, maar ik zocht wel bevestiging” – en kwam vervolgens in Nederland terecht, waar hij bij invloedrijke theatergezelschappen als Baal en het Publiekstheater speelde.
Een kleine kwarteeuw geleden belandde hij in Parijs, waar hij ruim twintig jaar zou wonen. “Dat had te maken met de liefde, zoals zo vaak, en ik kwam daar goed aan de bak. Zeker op het vlak van toneel. De Fransen hebben een rare mengeling van xenofobie en le goût de l’exotisme. Zeker op het toneel vinden ze mijn accent bijzonder charmant.”
Ondertussen bleef Leysen wel in België spelen, in films als Stijn Coninx’ Daens en Fien Trochs Een ander zijn geluk. Hij was ook te zien in Guy Cassiers’ voorstelling Wolfskers en keerde terug naar België toen Milo Rau artistiek directeur werd van NTGent. Voor Raus Orestes in Mosul zou hij zelfs nog naar oorlogsgebied in Irak trekken – “Het speciaalste project dat ik al heb gedaan”, vertelde hij daarover.
Sinistere rollen
Met het verstrijken van de jaren werd zijn karakterkop een troef die hem vaak sinistere rollen opleverde, maar hij kon een grote verscheidenheid aan rollen aan. In Jeune et jolie speelde hij de bejaarde, vriendelijke klant van een jonge escorte, in The American vertolkte hij de opdrachtgever van een huurmoordenaar. Dichter bij huis schitterde hij als een mysterieuze kluizenaar in Resurrection en ontroerde hij als een dementerende vader in Façades. “Het is spannend om zulke personages te spelen”, vond de éminence grise van het Belgische acteursgild.
In hetzelfde interview waarin hij acteren vergeleek met pizza’s bezorgen, dichtte hij zijn ambacht alsnog een grotere waarde toe. “Het is heel goed mogelijk dat ik door te spelen de dood bezweer”, besefte hij. “Dat het spelen, dat ultieme leven in het moment, mijn manier is om met het definitieve einde om te gaan.” Verlies heeft Leysens leven en werk getekend: zijn vader Bert, de eerste programmadirecteur van de NIR, de voorloper van de VRT, stierf in 1959 in een auto-ongeluk. Zijn tweelingzus Frie, voormalig directeur van De Singel en Kunstenfestivaldesarts, overleed in 2020.
“Ik mis Frie nog elke dag”, vertelde hij ons enkele maanden geleden. “Het is confronterend, maar je kunt het ook omgekeerd zien: het is een klein wonder dat ik nog bezig ben. Er zijn ook veel acteurs van mijn leeftijd die niet meer werken, die er geen zin meer in hebben of die niet meer gevraagd worden.” Johan Leysen bleef tot het allerlaatste acteren, bleef zijn pizza bezorgen, bleef verdwijnen in verhalen en personages die hij belangrijker achtte dan zichzelf. Zijn neef Adriaan Van den Hoof bevestigde donderdagavond dat hij onverwacht was overleden. Een hartstilstand werd hem fataal, nadat zijn hart in 2016 al even had tegengesputterd.
“Ik probeer de dingen wat gematigder te doen, maar ik wil me daardoor niet laten verlammen”, had hij ons achteraf verteld. “Zolang ik het fysiek en mentaal aankan, zie ik geen enkele reden om er ooit mee op te houden. Wat moet ik anders doen?”
Uit het archief
Johan Leysen: ‘Wat hier in Antwerpen gebeurt, is schaamteloos. Schaam-te-loos’
0 件のコメント:
コメントを投稿