De Tijd schoof tien vragen naar voor over deze verkiezingen. Nu het stof neerdwarrelt, beantwoorden we ze.
1. Wordt de N-VA incontournabel?
Partijvoorzitter Bart De Wever verliest met de N-VA voor het eerst een verkiezing. De N-VA blijft onder de psychologische drempel van 30 procent, die De Wever zelf had naar voor geschoven om meester van het spel te blijven. Alles daaronder maakte volgens De Wever een context denkbaar waarbij andere partijen in een rood-groen verhaal kunnen stappen.
Ironisch genoeg heeft de onverwacht sterke score van het Vlaams Belang en de PVDA de N-VA in Vlaanderen bijna incontournable gemaakt. De drie partijen halen samen 62 van de 124 zetels in het Vlaams Parlement. Dat betekent dat ook een coalitie van liberalen, christen-democraten, socialisten én groenen niet voorbij de N-VA kan.
Of anders gesteld: de N-VA is incountournable, tenzij iemand met het Vlaams Belang of de PVDA in zee gaat. De Wever zal de opdoffer nog wel even moeten verteren, maar hij is duidelijk aan zet.
2. Houdt Hilde CD&V op de kaart?
Boegbeeld Hilde Crevits baadt mee in het bloedbad bij CD&V. De partij scoort zowel federaal als Vlaams bijzonder slecht. CD&V is pas de derde partij, na N-VA en Vlaams Belang, en krijgt de meeste klappen van de drie traditionele partijen. CD&V schoof Crevits resoluut naar voor als kandidaat minister-president, met de ambitie om de grootste te worden in West-Vlaanderen en tweede te blijven in heel Vlaanderen.
De populaire onderwijsminister kon het niet waarmaken. Bijzonder pijnlijk voor Crevits is dat er zelfs in haar eigen West-Vlaanderen geen sprake is van een Hilde-effect. De partij verliest er. Crevits gaat zelfs achteruit in haar eigen gemeente Torhout. Ze geeft intussen zelf toe dat ze haar ambitie om minister-president te worden in het vriesvak mag steken. Er blijft nog weinig over van de volkspartij CD&V die een machtsfactor van formaat was.
3. Komt er een groene golf?
Groen wint in Vlaanderen, maar veel minder dan verwacht. De partij blijft hangen op een score rond 10 procent. In het Vlaams Parlement halen ze een zetel meer dan de sp.a, in de Kamer haalt de sp.a een zetel meer dan groen.
Groen lijkt zijn reputatie van stadspartij niet te kunnen doorbreken, met matige scores op het platteland. De partij heeft zo niet echt kunnen profiteren van de klimaatmarsen afgelopen voorjaar, die bij de bevolking sympathie wekte. Groen had het in de campagne lastig omdat de kopstukken grote moeite hadden de kritiek van de andere partijen te weerleggen dat de groene klimaatvoorstellen de Vlaming fors op extra kosten zou jagen. Opvallend is dat de twee boegbeelden, voorzitter Meyrem Almaci en Kamerfractieleider Kristof Calvo, wel winst boeken in hun kieskring Antwerpen, maar dat wordt uitgevlakt door de score in de rest van de provincie.
In Franstalig België boekte Ecolo wel winst. Maar die volstaat niet om de grootste partij in Brussel te worden. In Wallonië is Ecolo de derde partij. En de groenen vormen pas de vierde politieke familie in de Kamer.
4. Worden de socialisten de grootste politieke familie?
Lange tijd lagen de socialisten en liberalen nek aan nek om de grootste familie in de Kamer te worden. Uiteindelijk wonnen de socialisten. De PS en de sp.a halen samen 29 zetels in de Kamer, gevolgd door 26 voor de liberalen. Daarna komt de N-VA als Vlaamse partij zonder Franstalige zusterpartij. Daarna komt de groene familie met 21 zetels.
5. Krijgen we een zwarte zondag?
Vlaams Belang scoort zo goed dat het de partij terugbrengt naar het historische resultaat van 2004. Toen haalde Vlaams Blok een kwart van de stemmen, terwijl dat op Zwarte Zondag in 1991 10 procent was. Vlaams Belang haalt deze verkiezingen bijna het dubbel aantal stemmen dan bij de electorale doorbraak 30 jaar geleden. Net als toen blijft migratie het kernthema voor de partij, maar sociaal-economisch schoof de partij intussen van rechts op naar links.
Chat met Rik Van Cauwelaert
Op maandag 27 kan u met columnist Rik Van Cauwelaert chatten over de uitslagen van de verkiezingen.
U vragen stellen? Dat kan nu al in de chatbox.
Die combinatie van identitair rechts met linkse economische recepten - zoals het behoud van de pensioenleeftijd op 65 jaar - lijkt een gouden recept geweest te zijn. De partij voerde een campagneoffensief via sociale media, met focus op Facebook, waarbij het zich opwierp als beschermer van de gewone man tegen de elite, klimaatbobo's en migranten.
Vlaams Belang scoort goed van De Panne tot Opgrimbie, terwijl de partij zelfs op haar piek in 2004 moeite had om zich overal op het platteland te nestelen. In West-Vlaanderen hijgt de partij CD&V in de nek. Vlaams Belang stak de voorbije jaren niet onder stoelen of banken dat het minder op de steden zou inzetten, door de verkleurende bevolking, en meer op La Flandre Profonde. Die strategie lijkt goed gelukt.
Een harde migratielijn alvast een belangrijke rol te hebben gespeeld in de zege. Gewezen staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) hield in zijn Vlaams-Brabant in tegenstelling tot zijn partij wel stand. Nieuwkomer Dries Van Langenhove stuwt Vlaams Belang van onder de kiesdrempel naar 13 procent. Grote verliezer is superminister Maggie De Block, die asiel en migratie overnam van Franken na de val van de regering over het VN-migratiepact. De Block lijkt liefst 10 procent te verliezen, terwijl ook haar collega van CD&V Koen Geens een serieuze tik krijgt.
6. Zakt Michel door het ijs?
De MR krijgt een klap. In de Kamer verliezen de Franstalige liberalen zes van hun twintig zetels. Toch leken de eerste reacties bij Michel en de partijtop er op te wijzen dat er een zucht van opluchting door de liberale rangen ging. Bij de MR bestond de vrees dat de Walen de partij massaal zouden afstraffen voor de keuze om als enige Franstalige partij in de federale coalitie te stappen. In Brussel zakt de partij naar de derde plek, maar in Wallonië blijft ze twee achter de PS, wat als een halve overwinning gevierd wordt.
7. Komt er een links front in Wallonië?
De PS is in ieder geval aan zet in Franstalig België. Ze is de grootste partij in het Brussels en Waals Parlement. Ecolo stoomt op naar de tweede plaats in Brussel en de derde in Wallonië, na de MR. Gezien ook de goede prestatie van de PTB en het verlies voor de MR, heeft Franstalig België linkser gestemd dan vijf jaar geleden.
8. Dreigt een impasse?
Aan Vlaamse kant kan De Wever in principe verder met zijn favoriete centrumrechts. De Wever wilde in zijn eerste commentaar de deur niet meteen sluiten voor Vlaams Belang. Hij stelt met iedereen te zullen spreken. Door de goeie score van het Vlaams Belang gingen her en der de eerste stemmen op om het cordon rond Vlaams Belang te doorbreken, een discussie die steeds terugkomt bij verkiezingszeges van het Belang. Maar de kans blijft erg klein tot onbestaande dat het cordon er ook echt aangaat. Elke coalitie met Vlaams Belang hypothekeert ook de vorming van een federale regering met Franstalige partijen.
Het is duidelijk dat er in Vlaanderen een stevige ruk naar rechts is, terwijl Franstalig België linkser dan ooit stemt. Dat maakt federale coalitievorming superlastig. Een verderzetting van de Zweedse coalitie wordt onmogelijk, zelfs niet bij toevoeging van de Franstalige christendemocraten.
Wel mogelijk zijn een paarsgroene regering, een 'Bourgondische coalitie van N-VA met liberalen en socialisten' en een regering van 'nationale eenheid', waarbij liberalen, christen-democraten, socialisten én groenen samen regeren. In al die opties moet ofwel de N-VA ofwel Open VLD met de PS besturen.
9. Hoe verdeeld stemt Europa?
De centrumrechtse Europese Volkspartij (EVP), waartoe CD&V behoort, haalt 23,7 procent. De socialisten halen 20,4 procent. De twee partijen zijn dus hun meerderheid kwijt. Om te kunnen besturen, zullen ze dus vaker op zoek moeten naar extra steun. Die kan komen van de liberalen, die dankzij de Franse kiezers van president Macron met meer dan de helft stijgen naar 14,4 procent. De groenen stijgen naar 8,9 procent.
Europa van Naties en Vrijheid, waartoe onder andere Vlaams Belang behoort, stijgt naar 7,5 procent.
10. Wie is de verrassing?
De verrassing is minder wie won, wel hoe groot de zege van Vlaams Belang is. De extremen hebben in Vlaanderen de verkiezingen gewonnen, ook ter linkerzijde. De PVDA stuurt langs Vlaamse zijde voor het eerst mensen naar het parlement. De PVDA staat voorlopig op drie zitjes in het Vlaams parlement. De federale fractie PTB/PVDA staat op elf parlementszitjes in de Kamer. Dat zijn er evenveel als Open VLD en meer dan sp.a (9) en Groen (8).
Binnen het leeg gelopen centrum verrast ook de klap die CD&V te verwerken kreeg. De partij scoort nog slechter dan in de jongste peilingen die al tot behoorlijke paniek in de rangen leidde. De partij lijkt met moeite af te klokken op een score rond 15 procent.
0 件のコメント:
コメントを投稿