✦AnalyseBodyshaming
Seksuologe Lotte Vanwezemael reageert verbolgen op de vele kwetsende opmerkingen over haar lichaam die ze na haar deelname aan het Play4-programma Dancing with the stars ontving. Ook buiten de mediawereld leidt bodyshaming tot heel wat leed. Waar komen de lichaamsidealen vandaan en hoe kunnen we ermee omgaan?
“Je kan hier iemands leven mee kapotmaken.” In een video op haar Instagram-account was Lotte Vanwezemael maandag kritisch voor de mensen die het na de eerste uitzending van Dancing with the stars niet konden laten om grove commentaren over haar lichaamsgewicht de wereld in te sturen. Als publiek figuur werd de seksuologe in het verleden al met dergelijke opmerkingen geconfronteerd, maar ditmaal wilde ze ingrijpen om haar minder zelfverzekerde volgers te beschermen. “Er zijn mensen die zich niet goed in hun vel voelen en dan ga je ze met een paar woorden nog dieper de grond in boren. Waarom doen we dat?”
Volgens socioloog Rudi Laermans ligt de verklaring voor de kwetsende reacties op Vanwezemaels verschijning grotendeels bij het feit dat ze een publiek figuur is. Net omdat mediagroepen in grote mate bepalen hoe de norm eruitziet, worden afwijkingen sterker beoordeeld. “Zeker vrouwen ontsnappen niet aan het kritische oog van de kijker, al worden ook mannen op hun fysieke verschijning beoordeeld.”
Daarnaast merkt hij op dat lichamelijkheid in de samenleving steeds belangrijker wordt. Tot aan het eind van de jaren zestig werden lijven vanuit religieuze overwegingen grotendeels bedekt. De doorbreking van culturele taboes in de jaren daarna zorgde er dan weer voor dat mensen zich letterlijk meer blootgaven, waardoor schoonheid meer bepaald werd door lichamelijke eigenschappen dan door fatsoen.
Selfiecultuur
De opkomst van sociale media zorgde er volgens expert mediaeffecten Laura Vandenbosch (KU Leuven) voor dat het de voorbije jaren steeds belangrijker werd om aan de heersende schoonheidsnormen te voldoen. De ‘selfiecultuur’ waarin mensen voortdurend beelden van zichzelf delen en hun uiterlijk met dat van anderen vergelijken, zorgt ervoor dat schoonheid steeds strakker gedefinieerd wordt. “Vroeger ging er vooral aandacht naar hoe een lichaam eruit moest zien, maar ondertussen worden ook gelaatskenmerken erdoor beïnvloed.” Laermans merkt daarbij op dat de generaties die opgroeien met sociale media sterker met schoonheid bezig zijn en er anderen sneller op kunnen afrekenen.
Die bevindingen lijken te contrasteren met de recente populariteit van de body positivity-beweging. Die groepering pleit ervoor om lichamen te aanvaarden zoals ze zijn en inspireerde diverse mediagroepen om vaker af te stappen van het westerse schoonheidsideaal waarin ‘slank’ en ‘wit’ de belangrijkste synoniemen voor ‘mooi’ zijn. Sindsdien pronken er weleens plussize modellen op de covers van magazines en is er meer aandacht voor het thema in series of films, al blijft er sprake van een onderrepresentatie.
Bovendien vertelt Laermans dat het draagvlak voor body positivity kleiner is dan berichten in de media soms doen uitschijnen. “Ik vrees dat het idee vooral bij de culturele burgerij leeft, de notie heeft zeker nog niet alle delen van de maatschappij bereikt.”
Hoewel de populaire cultuur ervoor kan zorgen dat er meer acceptatie voor verschillende lichaamstypes komt, kan ze dus niet verhinderen dat verre familieleden elkaar tijdens de komende eindejaarsperiode zullen vragen waarom de coronakilo’s het afgelopen jaar niet verdwenen. Volgens Laermans komt die focus op lichaamsgewicht deels voort uit de verstrengeling tussen schoonheid en gezondheid. Hoewel mensen met onder- of overgewicht in een prima fysieke toestand kunnen verkeren, ziet een groot deel van de maatschappij een slank lichaam nog steeds als het enige gezonde lichaam.
Die maatschappelijke visie op schoonheid heeft vergaande gevolgen. Een studie van de Internationale beroepsvereniging van plastisch chirurgen uit 2017 peilde zo naar de populariteit van plastische chirurgie in 24 landen. Uit de resultaten bleek dat België met 200.000 ingrepen op de derde plaats stond. Bij de helft van die gevallen ging het om niet-chirurgische ingrepen die er bijvoorbeeld op gericht waren om tekenen van veroudering tegen te gaan. Vanzelfsprekend deden zij niet allemaal een beroep op een plastisch chirurg omdat ze aan het heersende schoonheidsideaal wilden voldoen, maar de cijfers zijn toch opvallend. “Vooral vrouwelijke pubers en adolescenten lijden zo onder de norm en sociale media maken de problematiek alleen maar urgenter”, zegt Laermans.
De vraag blijft dan wat de maatschappij kan doen om ervoor te zorgen dat body positivity ook buiten de bubbel van hoogopgeleiden of ‘culturele elites’ doorbreekt. An Vandeputte, coördinator van het Vlaams kenniscentrum voor eet- en gewichtsproblemen, vindt het belangrijk om mensen vanaf jonge leeftijd aan te leren om hun lichaam te waarderen. “De focus op gewicht en vorm kan plaatsmaken voor aandacht voor wat ons lijf voor ons mogelijk maakt. Zo kan het ons bijvoorbeeld steeds tot plekken waar we van houden, brengen.”
Laermans voegt daaraan toe dat ook sensibiliserende campagnes nuttig kunnen zijn, al zal het volgens hem niet makkelijk zijn om in de toekomst effectief voor meer tolerantie te zorgen. “Tegen de impact van sociale media ingaan, wordt een bijzonder grote uitdaging.”
0 件のコメント:
コメントを投稿