Met de getuigenissen over choreografe Anne Teresa De Keersmaeker komt het zoveelste geval van toxisch leiderschap in de cultuursector naar boven. Van grote ego's over schaarse jobaanbiedingen tot te veel passie: Jan Raes van Opera Ballet Vlaanderen en professor cultuurmanagement Sofie Jacobs zien heel wat redenen waarom leiders en artiesten hun boekje te buiten kunnen gaan. Componist Miguel Wiels daarentegen vindt dat de slinger soms doorslaat: "Het is dankzij een harde opleiding dat ik het zo ver heb kunnen brengen".
Philippe Van Cauteren van het SMAK in Gent. Bart De Baere van het M HKA, Marc Verstappen van kunstencentrum De Studio en Jan Fabre van dansgezelschap Troubleyn in Antwerpen. Michel Draguet van het Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, Paul Dujardin van de Bozar en sinds vorig weekend ook Anne Teresa De Keersmaeker van dansgezelschap Rosas in Brussel. We kunnen onderhand stellen dat toxisch leiderschap in alle uithoeken van de Vlaamse cultuursector voorkomt.
Ook Jan Raes, momenteel directeur van Opera Ballet Vlaanderen en daarvoor directeur van het Koninklijk Concertgebouworkest in Amsterdam, kreeg er al mee te maken. “In 2018 heb ik de toenmalige chef-dirigent van het Concertgebouworkest moeten ontslaan na seksueel overschrijdend gedrag. Advocaten, pers, vertrouwenspersonen…: die periode was heftig, maar ik ben trots dat we hebben doorgepakt in het belang van de medewerkers”, getuigt hij in De Afspraak op VRT Canvas.
Daar gaat het volgens hem nog al eens mis. “Niet alleen het personeelsbeleid in je organisatie is belangrijk, ook je bestuur. Verschillende raden van bestuur hebben boter op hun hoofd. Het is hun rol om het management tot de orde te roepen. Maar als het gaat om vrienden of bewonderaars van de artiest in kwestie is dat moeilijk… In heel wat organisaties is op dat vlak nog werk aan de winkel.”
En dan zijn er nog de grote ego’s: “Heel wat grote artiesten hebben zich omringd door sympathisanten en bewonderaars die weinig tegenspraak uiten.” Lang niet iedereen wil daarom het probleem inzien, zegt hij. “Rosas, het dansgezelschap van Anne Teresa De Keersmaeker, doet dat trouwens wel. Zaterdag al ontvingen we een brief van het gezelschap en Anne met excuses en de boodschap dat ze eraan werken. Je hebt ook mensen die zulke problemen ontkennen.”
Minder streng dan vroeger
Sofie Jacobs, professor cultuurmanagement aan de UAntwerpen, ziet nog meer risicofactoren voor toxisch leiderschap in de cultuursector. “De jobs in de sector zijn schaars, waardoor je in een soort van afhankelijkheidspositie terechtkomt. Je hebt je opdrachtgever nodig, je wil je baan niet verliezen. Bovendien vertrek je vaak vanuit een bepaalde passie, een bevlogenheid voor je creatie. Heel wat functies hebben daarbovenop onregelmatige uren en lonen. Dat alles zorgt ervoor dat mensen sneller over hun grenzen gaan.”
Een lastige balans, vindt derde tafelgast Miguel Wiels. Hij heeft doorheen zijn carrière al heel wat artiesten in Vlaanderen gelanceerd. K3, om maar één bekende naam te noemen. “Ik ga er prat op dat ik nooit toxisch leiderschap heb vertoond, maar een goede leider haalt wel het beste uit zijn mensen naar boven. Je probeert hen zodanig te motiveren dat ze over bepaalde grenzen heen gaan zodat ze beter presteren.”
Al houdt hij zich tegenwoordig in, geeft hij toe. “Ik ben vandaag omzichtiger in wat ik zeg dan 20 jaar geleden. Vond ik toen dat een meisje niet goed presteerde, dan durfde ik al eens te zeggen dat ze vals zong en dat het niet goed was. Het heeft veel voordelen dat er vandaag meer aan het licht komt, maar ik vind dat de slinger doorslaat. Ik ben nu minder streng dan vroeger voor mijn mensen.”
“Of dat afdoet aan de kwaliteit? Een moeilijke vraag. Volgens mij hebben mensen af en toe duwtjes nodig om boven zichzelf uit te stijgen. Bepaalde mensen kunnen makkelijker kritiek verdragen dan anderen, maar je weet niet meer hoe je met die verschillende persoonlijkheden moet omgaan. Bij sommige mensen zou ik er meer uit kunnen halen door hen strenger aan te pakken, maar dat durf ik niet te doen.”
Contract onbepaalde duur
Nochtans is het zo’n harde opleiding die mensen als hem en Raes zo ver heeft gebracht, vindt hij. Jacobs is het daar niet volledig mee eens. “Het is een mythe dat je iemand heel hard moet duwen om ergens te raken. Vroeger was dat inderdaad de gangbare leiderschapsstijl, maar daar zijn we intussen volledig op teruggekomen. Er is namelijk geen bewijs voor. Iemand uit zijn of haar comfortzone halen is één ding, maar dat is iets anders dan iemand blijven pushen.”
Raes probeert problemen te vermijden door geregeld van choreograaf of dirigent te veranderen. “Zo vermijden we die verticale lijn waarbij één iemand te veel impact zou hebben.” De dansers van het gezelschap daarentegen kregen allemaal een contract van onbepaalde duur. Zo hoeven zij zich geen zorgen te maken over het al dan niet op een goed blaadje bij de choreograaf te staan, redeneert hij.
0 件のコメント:
コメントを投稿